حاکم نیشاپوری سفیر دو جانبه میان سامانیان وبویهیان
الحاكم النيسابوري سفيرا بين الدولتين السامانية والبويهية
Doi: https://dx.doi.org/10.48117/Diwan.2021.6
دوکتور نجاتی آوجی و یاسر العثمان
ORCID ID: 0000-0002-1974-1277 &
چکیده
قرن چهارم هجری قمری در واقع عصر طلایی و شگوفایی بود که تمدن اسلامی به قله پیشرفت رسید. در خلافت عباسی ها بود که علوم مختلف به اوج پختگی رسید وعهد عباسی ها در ابعاد گوناگون از لحاظ فرهنگی، علمی، اقتصادی پیشرفت چشمگیری را به همراه داشت. همچنان میان ملت ها وکشور های زیر سیطره عباسی ها روابط نیک برقرار بوده که این امر باعث بروز و ظهور استعدادهای بالقوه ملل و اقوام دیگر ومنجر به پیشرفت تمدن اسلامی وپختگی علوم گوناگون انسانی گردید وآن علوم سلسله به سلسله توسط آنانیکه در آن زمان زیستند وشاهد آن پیشرفت ها بودند؛ برای ما رسیده است. قابل ذکر است که بیشتر علمای آن وقت کسانی بودند از کشور های شرق اسلامی دیدار داشتند وخدمات شایانی ودست آورد های ارزشمندی را بجا گذاشتند. همچنان در آن زمان تعداد زیادی از دانشمندان، محدثین، ادباء، فیلسوف ها، دانشمندان طب، ریاضیات، کیما، تاریخ نویسان، جغرافیه دانان، فقهاء و زبان شناسان ظهور کردند وسبب غنامندی هرچه بیشتر تمدن اسلامی وپیشرفت جهانی گردیدند. از آن جمله حاکم نیشاپوری است که از آوان طفولیت به آموختن علم پرداخت وبرای کسب علم ودانش به کشور ها زیادی از قبیل عراق، عربستان، خراسان بحیث شاگرد ویا هم به گونه معلم سفر نمود. این عالم ربانی تصانیف وکتاب های زیادی را از خود بجا گذاشت که در غنی سازی کتابخانه اسلامی عرب نقش ارزنده ی داشت. از بسکه حاکم نیشاپوری به صداقت، امانت وعفت شهرت داشت در بخش های مختلف اداری حکومت وقت؛ وظیفه اجرا نمود، همچنان بحیث قاضی نیشاپور وچندین شهر دیگر ایفای وظیفه نمود تا آنکه شهرت او زبان زد عام وخاص گردید وبین دانشمندان، محدثین وفقهاء نیز از جایگاه ویژه یی برخوردار بود، همین بود که دانشمندان همواره از وی به نیکی یاد نموده حمد وثناء را ایثار او نموده اند. از بسکه امانت داری وصداقت او الگو قرار گرفته بود؛ بحیث سفیر دو جانبه میان سامانیان وبویهیان گماشته شد که نامه های طرفین را انتقال می داد.
واژه های کلیدی: تاریخ، حاکم نیشاپوری، سفارت، پُست ها، ثارنوالی.
ملخص
كان القرن الرابع الهجري قرنا مميزا فقد تميز بالتقدم الحضاري وذروة العلوم في الشرق الإسلامي حيث استوت العلوم على سوقها في فترة الخلافة العباسية والدول التي نشأت في داخلها، والتي أغنت تلك المرحلة حضارياً وثقافياً وعلمياً بشكل متسارع، وكانت الشعوب والامم ضمن الدولة العباسية في انفتاح كبير على بعضها سهّل صعود المعايير الحضارية من علوم إنسانية مختلفة، والتي وصلتنا من خلال من عايشوا تلك الفترة وعاصروا ذاك التقدم، وأكثرهم من العلماء الذين طافوا المنطقة المشرقية الإسلامية وتركوا معلومات ومعطيات وفيرة وفي تلك الفترة، لمعت أسماء علماء ومحدثين وأدباء وفلاسفة وأطباء ورياضيين وكيميائيين ومؤرخين وجغرافيين وفقهاء ولغويين أغنوا التراث الإسلامي والعالمي، ومن بينهم ابن البيع (الحاكم النيسابوري) الذي طلب العلم منذ صغره، ورحل الى بلاد كثيرة في طلبه للعلم كالعراق والحجاز وبلاد خراسان وطاف في ارجائها متعلما ومعلما، إذ الف عددا كبيرا من الكتب والمصنفات التي كان لها اثرا في دعم المكتبة العربية الاسلامية، ولعفته ونزاهته تولى مناصب ادارية ومهاما في القضاء في مدينته وغيرها من المدن، وذاع صيته بين العلماء والمحدثين والفقهاء واثنوا عليه ثناء جزيلا. حتى انه تولى السفارة بين دولتين وكانوا ينفذونه في الرسائل.
الكلمات المفتاحية: التاريخ، الحاكم النيسابوري، السفارة، المناصب، القضاء.
