حکم تشریح اعضای انسان در فقه اسلامی

حكم تشريح الأعضاء البشرية في الفقه الإسلامي

Doi: http://dx.doi.org/10.48117/Diwan.2022.21

:چکیده
از جمله موضوعات روز با پیشرفت علوم، تشریح جسد میت میباشد و به عنوان یکی از دست آورد های نوین علم پزشکی وارد عرصه جامعه بشری شده است. تشریح اعضاء جهت تشخیص بیماری های ساری، علل مرگ و تعلیم و آموزش محصلین بخش طب صورت میگیرد، در مورد کالبد شکافی اعضای میت جهت حمایت حقوق اعضای جامعه، فقهاء ومجتهدین کرام نظریات خود را با در نظرداشت فهم شان از دلایل شرعی بیان داشته اند که عمدتاٌ به دو کتگوری خلاصه میگردد: دیدگاه نخست: تشریح اعضای میت را تحت شرایط خاص با در نظرداشت ضرورت به دست یافتن قاتل، نوع مرض جایز شمرده اند. دید گاه دوم: تشریح اعضای میت را مطلقاً نا مشروع می خوانند، وآن را متعارض با کرامت وشخصیت انسانی و اهانت به انسان مانند ( مُثله و هتک حرمت به جسد انسانی) میدانند. پس از تحقیق در مورد موضوع تشریح اعضاء یا کالبد شگافی به این نتیجه دست یافتیم که گروهی از علماء کاملا مخالفت دارند و جمعی هم کاملا موافق هستند، و در رساله حاضر پیرامون حکم مسأله تشریح اعضای میت تأمل لازم انجام شده است، و نفی یا اثبات آن، از نظر فقهاء با در نظرداشت درک شان از دلایل ونصوص شرعی بیان گردیده است.

.واژه های کلیدی: حکم، تشریح، اعضاء،کالبد شگافی، مٌثله کردن.

:الملخص
يعد تشريح الأعضاء البشرية – مع تقدم العلم – من الموضوعات الحديثة في المجتمع البشري، وهو من الإنجازات الجديدة في مجال الطب. ويتم تشريح الأعضاء البشرية لأغراض مثل تشخيص الأمراض المُعدية، ومعرفة أسباب الموت، وتعليم طلبة الطّب وتدريبهم. وقد أبدى الفقهاء آراءهم بالأدلة الشرعية حول تشريح أعضاء الميت لحماية حقوق الإنسان. ولهم رأيان في ذلك: الرأي الأول: يجوز تشريح أعضاء الميت عند الضرورة، وذلك لمعرفة القاتل أو نوعيّة المرض مثلا. وأما الرأي الثاني: تشريح أعضاء الميت ممنوع منعًا باتًا، ويرى أهل هذا الرأي أنه بمثابة مُثلة، حيث يتعارض مع كرامة الجسد الإنساني، ومما فيه أيضًا من إذلال لكرامة البشر، وإهانة للإنسان. وما توصّلَ إليه الباحث من خلال بحثه هذا حول تشريح الأعضاء البشرية؛ أن بعض العلماء يخالفون الأمر تمامًا وبعضهم يوافقون تمامًا. وتناول البحث حكمَ تشريح أعضاء الميت بالتفصيل، وبيّن آراء الفقهاء وأهل العلم فيه بالأدلة وفقًا للنصوص الشرعية.

.الكلمات المفتاحية: الحكم، التشريح، الأعضاء، تشريح الجثة، المُثلة