حکم خرید و فروش اعضای انسان در پرتو فقه اسلامی

حكم بيع الأعضاء البشرية و شرائها في الفقه الإسلامي

Doi: http://dx.doi.org/10.48117/Diwan.2021.3

چکیده

با پیشرفت علوم، پیوند اعضاء به عنوان یکی از دست آورد های نوین علم طبی وارد عرصه جامعه بشری شده است. در مورد خرید و فروش و پیوند اعضاء جهت حمایت حقوق اعضای جامعه، فقهای کرام نظریات خود را با در نظرداشت فهم شان از دلایل شرعی بیان داشته اند که عمدتاٌ به سه کتگوری خلاصه میگردد:

دیدگاه نخست: پیوند اعضاء و خرید و فروش آنرا تحت شرایط خاص(با در نظرداشت ضرورت به نجات جان بیمار وسلامتی او جایز شمرده اند. دید گاه دوم: پیوند اعضاء و خرید و فروش را مطلقاً نا مشروع می خوانند، وآن را متعارض با کرامت و شخصیت انسانی و اهانت به انسان مانند (مُثله و هتک حرمت به جسد انسانی) میدانند. دیدگاه سوم: پیوند اعضای افراد فوت شده را جایز می شمارند، ولی پیوند و خرید و فروش عضو فرد زنده را غیر مجاز دانسته اند.

پس از تحقیق در مورد موضوع خرید و فروش و پیوند اعضاء به این نتیجه دست یافتیم که گروهی از علماء کاملا مخالفت دارند و جمعی هم کاملا موافق هستند و عده ای راه میانه را اختیار کرده اند، و در رساله حاضر پیرامون حکم مسأله خرید و فروش عضو انسان در حالت حیات تأمل لازم انجام شده است، و نفی یا اثبات آن، از نظر فقهاء با در نظرداشت دلایل شان از نصوص شرعی بیان گردیده است.

.واژه های کلیدی: حکم، عضو، خرید و فروش، پیونداعضاء

ملخص

يعد زرع الأعضاء البشرية – مع تقدم العلم – من الإنجازات الجديدة في مجال الطب. وقد أبدى الفقهاء آراءهم بالأدلة الشرعية حول بيع الأعضاء وشرائها، وزرعها، وذلك لحماية حقوق الإنسان.

وللفقهاء آراء ثلاثة فيه: الأول: يجوز زرع الأعضاء البشرية، وبيعها، وشراءها بشرط أن يكون لإنقاذ حياة المضطرين فقط. والثاني: لا يجوز زرع الأعضاء، وبيعها، وشراءها قط، ويرى أهل هذا الرأي أنه بمثابة مثلة، و يتعارض مع كرامة الجسد الإنساني، ومما فيه أيضًا من إذلال لكرامة البشر، وإهانة للإنسان. وأما الثالث: يجوز زرع أعضاء الموتى، ولايجوز زرع أعضاء الأحياء، وبيعها، وشراءها.

وما توصّلَ إليه الباحث من خلال بحثه هذا؛ هو أن بعض العلماء يخالفون الأمر تمامًا، وبعضهم يوافقون تمامًا، ومنهم من أخذ بالوسطية. وتناول البحث حكمَ زرع أعضاء الأحياء، وبيعها أو شرائها بشيء من التفصيل، وبيّن آراء الفقهاء فيه بالأدلة والبراهين وفقًا لما ورد في القرآن الكريم والسنة النبوية الشريفة.

.الكلمات المفتاحية: الحكم، العضو، البيع والشراء، رزع الأعضاء