هویدا دیوانیده خواجه احمد یسوی نینگ تاثیری

تأثير خواجة أحمد يسوي على ديوان هويدا

Doi: http://dx.doi.org/10.48117/Diwan.2021.12

خلاصه

تورک ادبیاتی نینگ مهم بیر پارچه سی بولگن چغتای ادبیاتی حقیده قیلینگن ایشلر کوزه تیلگنده، کلاسیکدن سونگی عصر ویا نواییدن سونگی عصر اوله راق آتلندیریلگن چغتای ادبیاتی نینگ آخرگی دوری حقیده ییترلیچه اثر تاپیلمیدی. بو دورده یشه گن کوپ شاعرلرنینگ حیاتلری و اثرلری نینگ اسملریدن باشقه کینگ بیر بیلگیگه ایگه ایمس میز. بولردن بیریسی ایسه تورکستان نینگ گوزل فرغانه وادیسیدن بولگن خواجه نظر هویدا دیر. شعرلری نینگ استانبول، قازان و تاشکینت کبی ییرلرده باسیلمه سی و غزل لری نینگ کوپ معتبر مجموعه لرده ییر آلیشی خواجه نظر هویدانینگ تورک لر طرفیدن سیویلگن بیر صنعتکار بولگنینی کورستماقده دیر. عین زمانده خواجه احمد یسوی نینگ حکمت لری کوپ تورک صنعتکارلرنینگ اثرلریگه نیگیزدن تاثیر قویگن دیر.

آچر سوزلر: چغتای ادبیاتی، خواجه نظرهویدا، دیوان، تصوف، عشق، کامل انسان

چکیده

یکی از بخش های مهم ادبیات ترکی البته، ادبیات چغتای به شمار میرود. اگر مروری بر دور نمای این ادبیات داشته باشیم، در مورد ادبیات قدیم و یا پس از عصر نوایی معلومات قناعت بخش موجود نیست. در باره زنده گی و آثار شاعران و نویسنده گان که در این دوره میزیستند نیز اطلاعات کافی وجود ندارد. از جمله این شاعران یکی هم خواجه نظر هویداست که در فرغانه ترکستان میزیست. اشعار این شاعر در شهر های چون استانبول، قازان و تاشکینت به چاپ رسیده و غزلیات آن در مجموعه های معتبر شعری جا گرفته است، که خود نشاندهنده محبوبیت این شاعر از طرف ترکان است. در عین حال دیوان حکمت خواجه احمد یسوی نیز برای بعضی از صنعتکاران ترک تاثیرات عمیق داشته است.

واژه های کلیدی: ادبیات چغتای، خواجه نظر هویدا، دیوان، تصوف، عشق، انسان کامل

ملخص

يُعد الأدب الجغتائي جزء مهما من الأدب التركي، ولما نستقرئ تأريخ الأدب الجغتائي خصوصًا العصر القديم وما بعد عصر الأمير علي شير النوائي؛ نكاد لا نجد معلومات موثقة فيه، ولا توجد دراسات كافية حول جهود الأدباء والشعراء الذين عاشوا في ذلك العهد أيضًا. ومن ضمن هؤلاء الشعراء، الشاعر خواجة نظر هويدا الذي عاش في ولاية فرغانة الواقعة في شرق أوزبيكستان حاليًا. وتمت طباعة قصائد الشاعر وأشعاره في مدن كثيرة مثل طشقند، وقازان، وإسطنبول. وهذا يدل على أن له كانت مكانة مرموقة عند الأتراك. وفي الوقت نفسه كان أثر بالغ لديوان الشاعر خواجة أحمد يسوي المسمى بديوان الحكمة؛ على بعض أهل الصناعات من الأتراك أيضًا.

الكلمات المفتاحية: الأدب الجغتائي، خواجة نظر هویدا، الدیوان، التصوف، العشق، الإنسان المثالي