مسئله آیات/سوره‌های مورد بحث در روایات مربوط به نسخ
إشكالية نسخ الآيات/السور في الروايات
Doi: http://dx.doi.org/10.48117/Diwan.2022.23
ميكائيل آکبوغا
ORCID ID: 0000-0001-5763-0458
مترجم: سید لقمان سادات
ORCID ID: 0000-0001-7955-2323
:چکیده
اظهاراتی مربوط به اینکه قرآن کریم از جانب الله متعال نازل شده و از جانب خودش تحت محافظت قرار دارد، هم از جهت ثبوت و هم از جهت دلالت آن، قطعی است. “و بی تردید، ما خود، این قرآن را که یاد خداست فرو فرستاده ایم و قطعا ما خود، آن را از این که به فراموشی سپرده شود و نیز از هرگونه تحریف، مصون می داریم” (حجر، ۹). به عبارت دیگر، قرآن مجید از جانب خداوندی که آن را فرستاده است، تحت محافظت قرار دارد. در کنار اینکه در این موضوع بین علما هیچ اختلافی وجود ندارد، ولی در روایات بسیاری در منابع حدیث، علوم القرآن و تفاسیر، تذکر یافته که برخی از سوره های که قبلا طویل بوده کوتاه و برخی از آیات به کلی فراموش شده است. مشاهده می شود که وقتی چنین روایات مشابه در منابع متفاوت ذکر گردد، مورد نقد قرار می گیرد، اما وقتی در آثاری که به عنوان «خودمانی» پذیرفته شده، جا بگیرد، با معیارهای معقول و معتدل فیلتر نمی شود. در این تحقیق، اینگونه روایت ها با صرف نظر از اینکه در کجا تذکر یافته، به معنای مطلق نقد شده است. این روایات با صرف نظر از اینکه از کجا آمده، روی چه موضوعاتی متمرکز بوده، با درنظرداشت این حقیقت که قرآن کریم محافظت شده است، روی دست گرفته شده و چه تناقض و ناهماهنگی هایی بین آنها وجود دارد، مورد توجه قرار می گیرد.
.واژه های کلیدی: تفسیر، قرآن، نسخ، خبر واحد
:الملخَص
إن القرآن الكريم منزّل من عند الله سبحانه وتعالى وأنه تعالى يحفظه، وفي ذلك أدلّة كثيرة؛ منها قوله سبحانه وتعالى: (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ) (الحجر،9). فقد تكفل الله عزّ وجلّ بحفظ القرآن الكريم، ولا خلافَ في ذلك بين أهل العلم. ولكن في كثير من الروايات في مصادر الحديث وعلوم القرآن والتفاسير؛ قد ورد أن بعض السور التي كانت طويلة صارت قصيرة، وكما أن بعض الآيات تمّ نسيانها تمامًا. و هذه الروايات المتشابهة تتعرض للنقد لورودها في مصادر مختلفة، إلا إذا تمّ قبولها من ضمن الآثار المألوفة؛ فلا تتم تصفيتها وفق معايير متداولة معتدلة. وفي هذا البحث تم نقد هذه الروايات بغض النظر عن مكان ذكرها، و نظرًا إلى أنّ القرآن الكريم محفوظ من التحريف والتبديل؛ تناول البحث هذه الروايات بغض النظر عن تعدد مصادرها، ودون تتبع عن أغراضها، فيما بينها من تناقض وعدم الاتساق.
.الكلمات المفتاحية: التفسير، القرآن الكريم، النسخ، خبر الواحد.
